U prvoj deceniji 20. stoljeća, dva ključna procesa oblikovala su budućnost muslimana Bosne i Hercegovine: zahtjev tadašnjeg reisu-l-uleme Mehmeda Teufik-ef. Azabagića za penzionisanjem, te zaključenje višegodišnjih pregovora o uspostavi autonomne uprave islamskih vjerskih i vakufsko-mearifskih poslova. Ovi događaji kulminirali su donošenjem Štatuta 1. maja 1909. godine, kojim je formalno-pravno uspostavljena vjerska autonomija bosanskohercegovačkih muslimana.
Priredio: Nedim Hasić
U znak zahvalnosti na donošenju Štatuta, grupa muslimanskih uglednika na čelu s reisu-l-ulemom Azabagićem posjetila je baruna Marijana Varešanina, tadašnjeg poglavara Zemaljske vlade. Tokom svečanosti u Sarajevu, sa Žute tabije ispaljeni su počasni plotuni, a na Carevoj džamiji zavijorio je zeleni bajrak.
U isto vrijeme kada je izražena zahvalnost na donošenju Štatuta, austrougarski car je usvojio Azabagićev zahtjev za penzionisanjem. Do izbora novog reisu-l-uleme, funkciju vršioca dužnosti obavljao je Munib-ef. Korkut.
Prema odredbama novog Štatuta, uslijedili su izbori u sve organe Islamske zajednice, uključujući i formiranje Hodžinske izborne kurije — ključnog tijela koje je imalo zadatak da predloži tri kandidata za poziciju reisu-l-uleme. Kuriju je činilo 30 članova, a njen mandat trajao je tri godine. Izbori članova kurije održani su u novembru 1909. godine, a list Musavat ih je ocijenio kao „odsudan momenat“ za budućnost bošnjačkog naroda.
Kao moguće kandidate, Musavat je predlagao ugledne alime iz islamskog svijeta, poput Ali Rušdi-ef. Kapića i Ali Fehmi-ef. Džabića, dok se list Bošnjak odlučno protivio njihovom izboru, tvrdeći da su obojica podanici Osmanskog carstva, a ne Austro-Ugarske Monarhije.
Uprkos kritikama, Hodžinska kurija je 28. novembra 1909. godine izabrala Kapića, Džabića i hfz. Sulejman-ef. Šarca kao kandidate. Reakcije su bile burne. Bošnjak je izbor nazvao „blamažom“, ističući da je riječ o kandidatima koji ne ispunjavaju uslove Štatuta, dok je Musavat tvrdio da je državljanstvo kandidata pogrešno interpretirano i da su i dalje bosanski državljani.
Uprkos tome, Zemaljska vlada je poništila izbor, obrazlažući odluku činjenicom da su Kapić i Džabić strani državljani. Analitičari, poput Alije Nametka, smatrali su da je Hodžinska kurija svjesno predložila opozicione kandidate, želeći poslati političku poruku.
Nakon poništenja izbora, Hodžinska kurija je ponovo zasjedala u januaru 1910. godine i izabrala nove kandidate: hfz. Sulejman-ef. Šarca (28 glasova), hadži Osman-ef. Prcića (21) i Hilmi-ef. Hatibovića (16). Ministar finansija Istvan Burian je u svom izvještaju izdvojio hfz. Šarca kao jedinog kandidata koji posjeduje potrebno znanje i iskustvo za tu funkciju. Mostarska ulema je čak uputila protest zbog kandidature Hatibovića, navodeći njegov nedostatak obrazovanja i poznavanja arapskog jezika.
Konačnu odluku donio je car Franjo Josip I, koji je 4. februara 1910. godine imenovao hafiza Sulejman-ef. Šarca za reisu-l-ulemu. Molba za izdavanje menšure poslana je mešihatu u Carigradu, a ista je stigla u Sarajevo sredinom maja. Svečano ustoličenje i predaja menšure održana je 30. juna 1910. godine u sarajevskom Konaku, uz prisustvo članova svih islamskih tijela, predstavnika vlasti i učenika medresa.
U svom inauguralnom govoru, hfz. Šarac se zahvalio caru Franji Josipu, istakao važnost podrške uleme i naroda, te poručio da će savjesno obavljati povjerenu mu dužnost. Njegovo imenovanje s posebnom radošću dočekali su građani rodnog Stoca, koji su u znak počasti uputili donaciju Gajretu.
Iako je reisu-l-ulema Šarac uživao široku podršku zbog svoje učenosti i uloge u borbi za autonomiju, odnos s političkim krugovima, posebno s Muslimanskom narodnom organizacijom (MNO), ubrzo se pogoršao. MNO je nastojala imati utjecaj na njegov rad, a Austro-Ugarska Monarhija nikada nije zaboravila njegov raniji opozicioni stav.
Pod stalnim političkim pritiscima, reisu-l-ulema hfz. Sulejman-ef. Šarac podnio je ostavku u augustu 1912. godine, nakon što mu je Zemaljska vlada ultimativno naložila da to učini. Tako se završila era prvog narodnoizabranog poglavara Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini.
Kako svjedoči Hamdija Kreševljaković, Šarac je do kraja života ostao posvećen znanosti, arapskom jeziku i islamskom znanju, nikada ne odustajući od knjige, čak ni kada mu je oslabio vid. Njegova posvećenost nauci i dostojanstvu dužnosti koje je obavljao ostaje jedno od najblistavijih poglavlja u historiji bošnjačke uleme.
IZVOR: Meho Manjgo, (2019). O imenovanju hafiza Sulejman-ef. Šarca za reisu-l-ulemu u Bosni i Hercegovini. Anali Gazi Husrev-Begove Biblioteke