Kada su studenti Univerziteta u Novom Pazaru 16. oktobra krenuli pješke prema Novom Sadu, nisu otvorili samo marš već i temu koju je Srbija godinama gurala pod tepih. Sandžak i Bošnjaci u srpskoj javnosti često su svedeni na stereotipe. Pokazalo se da ih je ovaj marš razbio na najjednostavniji način.
Piše: Almir Mehonić
Faktografija je jasna. Grupa iz Novog Pazara bila je prva u Srbiji koja je krenula, pod nazivom “16 dana za 16 žrtava”, kao hodajuća komemoracija za stradale u padu nadstrešnice na željezničkoj stanici u Novom Sadu 1. novembra prošle godine. Ruta od više stotina kilometara vodila je preko centralne Srbije. Dočekivani su u Kraljevu, Valjevu, drugim manjim mjestima, a zatim i u Beogradu 28. oktobra, uz masovnu podršku građana i akademske zajednice. Cilj je Novi Sad 1. novembra, kada je zakazan veliki skup sjećanja, ali zahtjev za odgovornost za smrt 16 ljudi.
Ono što se ovih dana vidi na putu od Novog Pazara do Novog Sada jeste više od simbolike. To je podvig sandžačkih studenata koji su, bez političke podrške i medijske infrastrukture, uspjeli ono što tokom cijelog ljeta nije uspjelo nijednom antirežimskom bloku, probudili su zamrle proteste. Njihov hod postao je inicijalna kapisla novog studentskog zamaha, svježeg talasa društvenog angažmana koji se više ne oslanja na partijske okvire, nego na moralni impuls i spremnost na vlastitu žrtvu.
Ono što zapravo studenski pokret i razlikuje od slabe i rascijepkane srbijanske opozicije. Između umorne beogradske elite i građana, upravo su studenti iz Sandžaka otvorili novo poglavlje i pokazali da otpor može doći s periferije, a da energija promjene ne stanuje samo u glavnom gradu, nego i tamo gdje “beogradsko sunce” ne grije.
Simbolika je jasna. Studenti iz Novog Pazara u koloni su nosili državnu zastavu Srbije, zastavu sandžačkih Bošnjaka i palestinsku zastavu. Poruka je slojevita i čitljiva. Poruka da je to i njihova država. Vidljivost regionalnog i bošnjačkog identiteta. Solidarnost s globalnom nepravdom. To je politička pismenost nove generacije koja iznenađuje i najiskusnije. O tome svjedoče brojni snimci i lokalni izvještaji, kao i polemičke reakcije provladinih medija koji upravo u tom vizuelnom jeziku prepoznaju prijetnju.
Ove scene demistifikuju Sandžak pred većinskim narodom u Srbiji koji ga je predugo posmatrao kroz prizmu udaljenosti i sumnje. Također, vraća Bošnjake iz okvira manjinske statistike u središte društveno-političke dinamike. Ali i potvrđuje da politički momentum više ne prolazi isključivo kroz partijske sandžačke kanale.
U posljednjih godinu dana studentski pokret je nosilac najtrajnijeg pritiska na vlast u Srbiji, od blokada fakulteta, raskrsnica i institucija do kontinuiteta okupljanja u više gradova.
Istraživanja javnog mnjenja idu u prilog tvrdnji da je studentski pokret postao realan politički konkurent vlasti. U nekoliko anketa tokom ljeta i jeseni 2025. takozvana studentska lista bilježi prednost nad listom koju predvodi Aleksandar Vučić. Mediji su prenijeli nalaze istraživanja CRTA, NSPM i drugih agencija sa rasponom od nekoliko pa do deset procentnih poena u korist studenata u duelu te liste s režimskom.
Zato, ova šetnja sandžačkih studenata nije obična vijest. Ona govori da se među Bošnjacima rađa nova generacija koja ima aktivnu ulogu u promjenama u Srbiji.
Njihov korak je ustrajan. U njemu se čuju sve nepravde, svi propusti, sve diskriminacije i sve laži o jednakosti. Iz svakog njihovog koraka odzvanja ponos. Onaj stari, tihi ponos što ne zna za mržnju.
Oni su već pobijedili. Oni su proslavili Sandžak kao nekad Tršo Burdžević na studenskim protestima u Beogradu. Oni su probudili nešto što se dugo nije budilo. Nadu u ravnopravnost. Krenuli su pješice da traže državu koja je bila zaboravila da su i oni njeni građani. Građani koji će možda, u nekoj novoj Srbiji, biti ravnopravni. Možda?
Izvor: Bosna.hr