Uz pratnju vojnika i oficira Vojske Srbije mošti Svetog Nikolaja Srpskog, nekadašnjeg pravoslavnog vladike, stigle su u Beograd, u tamošnji hram Vaznesenja Gospodnjeg. Mošti će biti izložene u toj crkvi do večeras i do tada će svi vjernici SPC moći da se pomole pred njima. Mošti su postavljene, kako je rečeno iz Srpske pravoslavna crkve (SPC), povodom nedavnih tragičnih događaja u glavnom gradu Srbije.
Vladika Nikolaj Velimirović (1881–1956), nekadašnji je episkop, svetac kojeg je kanonizirala SPC, srpsko-nacionalistički ideolog kojeg je 1934. godine odlikovao nacistički vođa Adolf Hitler.
Po završetku studija teologije u Švajcarskoj Nikolaj Velimirović doktorirao je teologiju na Univerzitetu u Bernu, poslije čega je diplomirao filozofiju na engleskom univerzitetu u Oxfordu i doktorirao u Ženevi.
Po povratku u Srbiju postao je predavač na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu, 1909. se zamonašio, a potom je završio Duhovnu akademiju u Petrogradu. Između dva svjetska rata osnovao je Pravoslavnu narodnu hrišćansku zajednicu, poznatu kao Bogomoljački pokret.
Dok ga je SPC 2003. proglasila svecem, njegovi kritičari ističu da je riječ o čovjeku koji je protežirao antisemitske i antievropske stavove, tvrdeći za Srbe da su arijevski narod.
Velimirović je bio blizak sa ratnim zločincima iz Drugog svjetskog rata, a o Dragoljubu Draži Mihailoviću, 2015. godine rehabilitiranom četniku, govorio je kao o velikom vjerniku koji “pripada cijelom srpskom narodu i budućim generacijama”.
Velimirović je s izuzetnom i neskrivenom mržnjom govorio o Jevrejima, za koje je isticao da ne zaslužuju ni da sjede s njim za istim stolom, nego trebaju jesti s poda jer je njihov otac đavo.
Osim toga, hvalio je Hitlera, mrzio je nauku, medicinu, tehnologiju i sapun, a navodno se 40 godina nije kupao.
Hitlera je toliko simpatizirao da ga je poredio sa srpskim prosvjetiteljem Svetim Savom, kazavši da je uspio stvoriti nešto nalik na nacionalnu crkvu.
“Mora se odati poštovanje sadašnjem njemačkom vođi (Hitleru), koji je kao prost zanatlija i čovjek iz naroda uvidio da je nacionalizam bez vjere jedan hladan i nesiguran mehanizam. I evo, on (Hitler) je u 20. vijeku došao na ideju Svetoga Save i kao laik poduzeo je u svome narodu onaj najvažniji posao koji priliči jedino svetitelju, geniju i heroju”, napisao je u “Nacionalizmu Svetog Save”.
Velimirovićeve pristalice pokušavaju minimizirati ove hvalospjeve, tvrdeći da su riječi izvučene iz konteksta. Još jedan od pokušaja minimiziranja njegovih simpatija prema Hitleru je i činjenica da je kao protivnik kolaboracije s Njemcima od 1941. bio u kućnom pritvoru, na koji su ga primorali okupatori, a pritvor je provodio u manastirima.
Godine 1944. je prebačen u zloglasni koncentracioni logor Dachau, gdje je, tvrde njegove pristalice imao tzv. specijalni status, ističući ga kao mučenika. Zapravo, nema dokaza da je u logoru bio mučen.
Također, tvrdio je da su Srbi Arijevci koji se bore protiv nižih rasa i religija.
“Čiji ste vi, mali Srbi? Mi smo djeca Božija. I ljudi arijevske rase kojoj je sudbina dodijelila počasnu ulogu da bude glavni nosilac Hrišćanstva u svijetu. Mi smo članovi velike porodice slovenske, koja je kroz mnoge vijekove burno čuvala stražu na kapijama Evrope, da plemena slabije rase i niže vjere ne bi uznemiravali krštenu Evropu u njenom mirnom razvijanju i napredovanju”, naveo je.
Kritizirajući evropski liberalizam u knjizi “Kroz tamnički prozor” istaknuo je slijedeće: “Evropa je samo ono što očima vidi. Ona je duhovno slijepa, slijeplja od svih kontinenata, tele koje blene i bleji. Bojmo se od nje, čuvajmo se od nje, udrimo po njoj — to je bezbožna avet čovječanstva”.
Velimirović je izuzetno poštovao Dimitrija Ljotića, osnivača ZBOR-a, političke jugoslovenske organizacije koja je imala uzore u fašističkim strankama u Italiji, Njemačkoj i Francuskoj, a koja je zloglasnom četničkom vođi Dragoljubu Mihailoviću i njegovim četnicima tokom Drugog svjetskog rata pomagala osiguravajući im hranu, odjeću i oružje.
Pred kraj Drugog svjetskog rata, Ljotić i njegovi sljedbenici iz paravojne jedinice zvane “Ljotićevci”, povlače se u Sloveniju, gdje sarađuju sa komandantom slovenskih kvislinških jedinica Lavom Rupnikom, a ubrzo im se pridružuje i Lički četnički korpus pod komadom Dobroslava Jevđevića i nekoliko odreda slovenskih četnika poznatijih kao ˝Plava garda˝.
Velimirović je s Ljotićem dijelio stavove o povratku Crkvi i odbijanju zapadnih vrijednosti, ali se nije slagao s njim u vezi sa kolaboriranjem s Njemcima. Prilikom Ljotićeve sahrane u aprilu 1945. u slovenskoj Ajdovščini, vladika Velimirović ga je opisao kao ˝najvernijeg sina srpstva koji je zašao u velike krugove svjetske politike i koji je bio državnik, učitelj i hrišćanin, odnosno hrišćanski državnik˝.
Prvi položeni vijenac na Ljotićevom grobu bio je od četnika Mihailovića, osuđenog zbog ratnih zločina počinjenih tokom Drugog svjetskog rata i strijeljanog 17. jula 1946. godine. Viši sud u Beogradu rehabilitovao je Mihailovića u maju 2015. godine.
I njegova je zlodjela vladika Velimirović veličao, a tekst pun hvale, u kojem se govori o nepravdi prema ovom strijeljanom četniku, pročitan je na pomenu Mihailoviću u crkvi u Čikagu 18. jula 1945. godine. Uz ostalo, u tom se tekstu navodi:
“Pokojni Draža Mihailović pokazao je najveću ljubav dostupnu sinovima čovječijim time, što je položio život svoj za narod svoj. Ljubav koja premaša i tu ljubav, nije za čovjeka nego za Boga… Pokošen je Draža kosom smrti poslije petogodišnje mučne odbrane života svog narod, osuđenog na smrt i na potpuno istrebljenje. Pokošen je kosom nepravde u borbi za pravdu svog srpskog naroda, ili rečeno vidovdanskim jezikom: za krst časni i slobodu zlatnu. Uvijek i za uvijek dva uzvišena i nepromjenljiva načela u svim velikim srpskim borbama od Sv. Save do naših dana.
U borbi koju je usud dosudio njemu i njegovoj generaciji, on nije mogao dati ništa veće nego što je dao, tj. život svoj. Zato će pravična historija staviti njega na ravno sa kosovskim vitezima, kako njega, tako i svu njegovu izginulu vojsku, sve njegove hrabre vojvode, barjaktare, kapetane i ratnike. Jer, svi oni sa svojim vođom ostvariše onu ljubav koju Hristos naziva najvećom, položivši život za narod svoj, isto kao i veliki Knez na Kosovu sa svojom krstonosnom vojskom i Karađorđe sa svojim ustanicima. Uvijek i za uvijek ista vojska, isti narod, ista načela.”
Godinu poslije, Velimirović se preselio u Sjedinjene Američke Države, gdje je podržavajući jedinstvo svih pravoslavnih crkava, ostao do svoje smrti 1956. godine. Umro je u Sjedinenim Državama, u ruskom manastiru Svetog Tihona a sahranjen je na srpskom narodnom groblju pored manastira Svetog Save u Libertvilleu.
Štampanje njegovih djela bilo je zabranjeno u bivšoj Jugoslaviji. Njegove mošti su prenesene iz SAD u rodno selo Lelić 12. maja 1991. godine i položene u tamošnjem manastiru. Na zasjedanju Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve u maju 2003. proglašen je svetim.
Izvor: Stav.ba